هر شهر مهمی در هر کشوری، روزی روزگاری هسته ای مرکزی داشته است که بی شک نقطه ی مرکز آن شهر بوده است. به مرور زمان که جمعیت شهرها زیاد شده است، مرکز شهر اهمیت و مرکزیت خود را با دیگر قسمت ها تقسیم کرده است. دقیقا همین اتفاق برای شهر قدیم تفلیس در کشور گرجستان نیز افتاده است. این قسمت از شهر تفلیس، مرکز و هسته ی اولیه ی این شهر در ابتدا بوده و حالا به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری بسیار زیبای این شهر به حساب می آید. در ادامه با ما در راه جویان ققنوس شرق همراه باشید تا به اتفاق یکدیگر، اولد تاون تفلیس را بهتر و بیشتر بشناسیم.
آشنایی با شهر تفلیس
اولد تاون تفلیس یا همان شهر قدیمی را در زبان گرجی به صورت ძველი თბილისი می نویسند و از جمله نقاط بسیار مهم تفلیس در روزگاران نه چندان دور به شمار می آمده است. شهر قدیم تفلیس بر روی شیب و در پای تپه ای بسیار بزرگ و با ابهت که قلعه ی ناریکالا بر روی آن قرار گرفته است، مستقر شده است. با حالت پلکانی شکل این قسمت، اولد تاون مملو از خیابان هایی دراز و باریک است. شاید جالب باشد تا بدانید که دربِ خانه های شهر قدیم تفلیس به حیاط هایی مخفی باز می شود! در این حیاط های مخفی، درختان انگوری وجود دارند که بسیار سر به فلک کشیده هستند و به هر چیزی که در سر راهشان باشد برای رشد و گسترش خود تکیه می کنند.
باید درباره ی اولد تاون این را حتما بدانید که در واقع این قسمت از شهر را به بخش از شهر قبل ترها به عنوان قسمت مرکزی و هسته ی اولیه ی شهر تفلیس، پایتخت گرجستان گفته می شود که بر روی چشمه های آب گرم و گوگرد واقع شده است. این بخش از شهر که شامل محله های سولولاکی، تاسمیندا، اورتاچالا و اولاباری نیز می شود و بر حاشیه ی رود کورا واقع است. ساکنان این منطقه را گرجیان ارتدکس، آذری ها و ارامنه تشکیل می دهند. اولد تاون در سال ۱۹۹۳ میلادی در فهرست میراث جهانی سازمان یونسکو ثبت شده است.
از آن جایی هم که چهره ی شهر تفلیس بیشتر به سبب خانه های مسی قدیمی و بالکن های چوبی و رنگارنگ خود بسیار مشهور است و البته این چهره ی خود را مدیون شهر قدیم تفلیس است. این خانه های زیبای قدیمی در پیرامون میدان مرکزی شهر و کلیسای متخی در تفلیس قرار گرفته اند و یک منظره ی بسیار زیبا به این بخش قدیمی از شهر تفلیس بخشیده اند. اگر شما به این شهر سفر کردید و در گشت و گذارتان در این شهر به همچین منظره ای برخوردید، مطمئن باشید که در شهر قدیم تفلیس قرار گرفته اید.
شما در هنگام حضور در این قسمت از شهر می توانید تا علاوه بر گشت و گذار در جذاب ترین نقطه ی شهر، با فرهنگ و مردم گرجستان و شهر تفلیس به خوبی آشنا شوید زیرا در این قسمت از شهر این فرصت را خواهید داشت تا در جمع دوستانه ی مردم قدیمی این شهر حضور پیدا کنید و به بازدید از قهوه خانه ها و کافه های قدیمی آن بپردازید.
این بخش از شهر تفلیس یک محل بسیار زیبا است که حال و هوایی متفاوت نسبت به دیگر قسمت های شهر تفلیس دارد. درباره ی تاریخ شهر قدیم تفلیس داستان های گفتنی زیادی وجود دارد! از آن جایی که هسته ی اولیه ی شهر تفلیس به قرن ۵ میلادی باز می گردد، در طی اتفاقات و تحولاتی این خیابان های اصیل و قدیمی مجددا در قرن ۱۹ مورد بازسازی قرار گرفته و خیابان های آن سنگ فرش شده اند.
بر اساس اسناد تاریخی، بخش عمده ای از شهر قدیم تفلیس پس از حمله ی ارتش ایران در دوران حاکمیت آقا محمد خان قاجار به صورت بسیار گسترده ای تخریب شده است و پس از استقلال کشور گرجستان از ایران در زمان حکومت قاجارها، عملیات بازسازی این شهر توسط معماران محلی و ارمنی که به این شهر آمده بودند، آغاز شد. بر اساس استناد بر مدارک و شواهد تاریخی، این عملیات بازسازی و ساخت شهر تفلیس توسط این معمارها تا میانه ی قرن ۱۹ میلادی ادامه داشته است.
اما با تمام این تفاصیل و تغییرات، خیابان ها و کوچه های شهر قدیم تفلیس هنوز هم توانسته اند تا پیچ در پیچی قرون وسطایی خود را حفظ نمایند و خود تاریخ مفصلشان را با معماری و تک به تک سنگفرش هایشان بگویند. یادتان نرود که شهر قدیمی تفلیس، دارای معماری خاص و منحصر به فرد خود است که در آن بالکن ها، راهرو، دالان، حیاط مرکزی و معابر داخلی ساختمان همچنان معماری قدیم خود را همانطور که گفتیم؛ هنوز هم همانند روزگاران قدیم شکل خود را حفظ کرده اند. بالکن و ایوان نیز همواره بخشی از زندگی در بافت قدیم به شمار می رفته است.
در یک کلام که بگوییم؛ شهر قدیم تفلیس، در واقع ترکیبی از معماری تاریخ ادیان مختلف و متعدد ساکن این منطقه با زندگی اجتماعی و شهری مردم تفلیس و گرجستان از ابتدای شروع و رواج شهر نشینی در بین گرجی ها و هم زمان با ساخت این خیابان ها در قرن پنجم هجری بوده است.
در اولد تاون و در حال حاضر، سه کلیسای ارتدکس گرجستانی از قرن های به ترتیب ۵، ۶ و ۱۳ و همچنین مسجد مسلمانان و دیگر مراکز مذهبی ادیان دیگر در آن وجود دارد و مورد استفاده ی پیروان این ادیان قرار می گیرد. در شهر قدیم تفلیس تا دلتان بخواهد می توانید وجوه تاریخی گرجی را به چشم ببینید و حتی وارد هیچ موزه ای هم نشوید.
اهمیت این آثار و بناهای تاریخی این بخش از تفلیس به حدی بود که در سال های ۱۹۹۸، ۲۰۰۰ و ۲۰۰۲ میلادی این بخش از تفلیس، توسط سازمان جهانی بناها (World Monuments Fund)، به ثبت جهانی رسید. بیایید تا کمی از اتفاقاتی که این روزها و در این سال های اخیر برای این قسمت از شهر تفلیس افتاده است، صحبت نماییم. شاید باورتان نشود اما در بین سال های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۳ شهر قدیمی تفلیس، ناحیه ای رسمی و جدا از مناطق دیگر تفلیس به حساب می آمد؟
تا این که در سال ۲۰۱۳ این ناحیه رسما به چندین بخش دیگر تقسیم شد و دیگر از آن زمان به بعد به صورت رسمی ناحیه ای به اسم تفلیس قدیم وجود نداشت و جایی به نام اولد تاون تا شهر قدیمی تفلیس به این شهر اضافه شده بود. البته از سال ۲۰۱۰ میلادی شهرداری و فرمانداری شهر تفلیس اعلام کردند که برای ترمیم و بازسازی و در نتیجه زیباسازی این بخش از تفلیس، برنامه های مختلفی را اجرا کرده اند و برنامه های بسیاری را نیز در دست اقدام دارند.
ویژگی های اقلیمی و معماری شهر قدیمی تفلیس
شهر قدیمی تفلیس از طرفی به رود کورا و از یک طرف دیگر به کوه متاتسمیندا (Mount Mtatsminda)، از طرفی به نارین قلعه ی تفلیس و از طرفی دیگر به بنای معروف کارتلیس ددا (Kartlis Deda) می رسد.
دیدنی های شهر قدیم تفلیس
باید این را بدانید که بیشتر بناهای اولد تاون در قرن ۱۹ میلادی ساخته شده اند اما در عین حال در میان محله ها و قسمت های مختلف این قسمت از تفلیس شما هنوز هم می توانید تا آثار و بناهایی از قرن های ۵ تا ۲۰ را هم در کنار هم ببینید. در بخش حاشیه ای شهر قدیمی تفلیس محله ای به نام اولاباری (Avlabari) وجود دارد که دارای چندین کلیسای تاریخی است و بافت فرهنگی و معماری جالبی برا گردشگران دارد. البته با توجه به این که در گذشته این بخش از تفلیس عمدتا محل زندگی ارمنی ها بوده است، هنوز هم بسیاری از آثار آن دوران در این بخش از تفلیس قابل دیدن است.
در این بخش گردشگران و مردم می توانند تا با ایستگاه مترو و به راحتی سفر کنند. دیگر بخش این شهر، بخش آلمانی اولد تاون به نام الکساندروف (Alexanderdorf) در سمت چپ رود کورا است. البته بخش ایرانی سعید آباد در سمت راست که برخی از آثار تاریخی آن دوران به جای مانده است را هنوز هم می توان از نزدیک دید. جالب است بدانید که به دلیل زیبایی این محله های قدیمی شهر تفلیس، بسیاری از هنرمندان و نقاشان در آثار خود به کشیدن منظره های زیبای آن پرداخته اند.
برخی از این آثار عبارتند از: جیووانی وپخاوادزه (Giovanni Vepkhavadze) که در آثار نقاشی آن به زیبایی این بخش از شهر قدیمی تفلیس را به تصویر کشیده است. در اولد تاون، بازدید و استفاده از حمام های گوگردی و امکان دریافت خدمات زیبایی و آرامش توسط بهترین کارشناسان برای مراجعین و گردشگران وجود دارد. البته، ساختمان های این حمام ها نیز معماری نسبتا قدیمی و جالبی دارند که بی شباهت به بناهای قدیمی هم نیستند.
حمام های گوگردی دارای سقف بنا با حالتی گنبدی شکل هستند و بیشتر مصالح به کار رفته در آن ها نیز سنگ و آجر می باشد. رفتن به این حمام ها برای کسانی که مشکلات پوستی و تنفسی دارند گویا بسیار توصیه می شود. درباره ی حمام های گوگردی شهر قدیم تفلیس باید این نکته را بدانید که از دوران حکومت شوروی باقی مانده اند و می توانید هنوز هم علامت حکومت شوروی ها که در سر در این حمام ها هنوز هم وجود دارد، ببینید.
برای این که قبل از رفتن به به شهر قدیم تفلیس باید چه نکاتی را بدانید و مد نظر داشته باشید می توانید تا به سایت tripadvisor مراجعه کنید. سفر خوبی داشته باشید! ✌
درباره این سایت